Komunikacja to kluczowy element każdej relacji – zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Thomas Gordon, psycholog i twórca metody Wychowania Bez Porażek, wyróżnił dwanaście typowych zachowań, które utrudniają efektywne porozumiewanie się. 

Rozkazywanie, komenderowanie

Kiedy mówimy komuś, co ma robić, odbieramy mu poczucie autonomii. Polecenia w stylu „Musisz to zrobić teraz!” sprawiają, że rozmówca może poczuć się zmuszony, a nawet zbuntować się przeciwko naszej woli.

Grożenie, straszenie

Słowa takie jak „Jeśli tego nie zrobisz, poniesiesz konsekwencje” wywołują lęk i napięcie. Zamiast budować porozumienie, tworzą atmosferę przymusu i mogą skłonić rozmówcę do obrony lub manipulacji.

Moralizowanie, prawięcie kazań

Częste używanie zwrotów typu „Powinieneś zawsze być uczciwy” czy „Dobrzy ludzie tak nie postępują” może sprawiać, że rozmówca poczuje się pouczany i oceniany, zamiast wysłuchany i zrozumiany.

Dawanie rad, sugerowanie rozwiązań

Chociaż intencje mogą być dobre, mówienie „Na twoim miejscu zrobiłbym to inaczej” może sprawić, że rozmówca poczuje się niedoceniony i mało kompetentny. Często ludzie potrzebują wsparcia, a nie gotowych rozwiązań.

Argumentowanie, przekonywanie logiczne

„Jeśli dobrze się nad tym zastanowisz, zobaczysz, że mam rację” – to klasyczny przykład forsowania swojego zdania poprzez logikę. Takie podejście może zablokować rozmówcę i sprawić, że zamiast otworzyć się na rozmowę, zacznie bronić swojej pozycji.

Krytykowanie, ocenianie

„Nie powinieneś się tak zachowywać” lub „To było głupie” to komunikaty, które podkopują poczucie własnej wartości rozmówcy. Krytyka rzadko skłania do zmiany – częściej wywołuje opór i niechęć.

Chwalenie połączone z oceną

Choć może się wydawać, że chwalenie zawsze działa pozytywnie, to w rzeczywistości oceniające pochwały („Jesteś naprawdę bystry!”) mogą sprawić, że rozmówca zacznie się obawiać utraty tej etykiety i działać pod presją.

Ośmieszanie, wyśmiewanie

Żarty kosztem rozmówcy, nawet w pozornie niewinnej formie, mogą prowadzić do poczucia wstydu i wycofania. „No, jak zwykle coś zawaliłeś!” może być odebrane jako atak.

Interpretowanie, diagnozowanie

„Robisz to, bo boisz się porażki” – takie stwierdzenia mogą być odbierane jako narzucanie komuś własnej interpretacji jego myśli i uczuć, co często budzi irytację i brak zaufania.

Uspokajanie, bagatelizowanie

„Nie przejmuj się, to nic takiego” – choć może się wydawać, że to pocieszenie, w rzeczywistości może sugerować, że uczucia rozmówcy są nieistotne. Takie podejście może prowadzić do frustracji i poczucia niezrozumienia.

Dopytywanie, wypytywanie

Nadmierne pytania, zwłaszcza w stylu „Dlaczego tak zrobiłeś?”, mogą sprawić, że rozmówca poczuje się przesłuchiwany, a nie wysłuchany. Może to prowadzić do zamknięcia się w sobie.

Zmienianie tematu, unikanie rozmowy

„Nie myśl o tym, pomówmy o czymś przyjemnym” – unikanie trudnych tematów sprawia, że rozmówca może poczuć się ignorowany. Może to prowadzić do utraty zaufania i poczucia, że jego problemy są nieważne.